Ο μοναχός που του ‘ψησαν το ψάρι στα χείλη με κάρβουνα: Η Ιστορία που «γέννησε» τη παροιμία
Η φράση «Μου ‘ψησε το ψάρι στα χείλη» είναι μια από τις πιο γνωστές παροιμίες στην ελληνική γλώσσα και συνδέεται με μια δραματική ιστορία που εκτυλίχθηκε στη βυζαντινή εποχή, η οποία αφορά τον μοναχό Μεθόδιο. Ο Μεθόδιος, ένας από τους πολλούς μοναχούς της εποχής εκείνης, υπήρξε θύμα της αυστηρής μοναστικής πειθαρχίας και της νηστείας που επικρατούσε κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής.
Η δίαιτα που τηρούσαν οι πιστοί ήταν ιδιαίτερα αυστηρή και περιορισμένη, καθώς οι άνθρωποι της εποχής κατανάλωναν μόνο απλά και λιτά φαγητά, όπως μαρουλόφυλλα βουτηγμένα στο ξύδι, φασόλια μαυρομάτικα, κουκκιά και θαλασσινά. Ωστόσο, οι μοναχοί είχαν ακόμη πιο αυστηρούς κανόνες, περιοριζόμενοι σε πολύ λιγότερες τροφές προκειμένου να αναπτύξουν την πνευματικότητά τους και να καταπολεμήσουν τις υλικές επιθυμίες.
Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν και μοναχοί που δεν μπορούσαν να αντέξουν την αυστηρότητα της διατροφής τους και παραβίαζαν τους κανόνες. Πολλοί από αυτούς, συχνά με μυστικότητα και προσοχή, έτρωγαν γάλα, αυγά ή άλλα προϊόντα που θεωρούνταν απαγορευμένα. Η ποινή για μια τέτοια παρανομία ήταν πολύ αυστηρή, και ο φόβος της τιμωρίας οδηγούσε τους παραβάτες να κρύβονται και να καταναλώνουν τα τρόφιμα που επιθυμούσαν μακριά από τα μάτια των άλλων. Κάθε παραβάτης, αν γινόταν αντιληπτός, καταγγέλλονταν και αντιμετώπιζε αυστηρές ποινές από το συμβούλιο των ηγουμένων.
Ο Μεθόδιος, αν και μοναχός, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό της τροφής και παραβίασε τη νηστεία. Αλλά πέρα από το γεγονός ότι ήταν λιχούδης, αποδείχθηκε και απρόσεκτος, καθώς κατά τη διάρκεια της παρανομίας του συνελήφθη. Ο μοναχός είχε βρεθεί να τηγανίζει ψάρια σε μια απομονωμένη σπηλιά, προδίδοντας έτσι την παράβαση των κανόνων του μοναστηριού. Το συμβούλιο των ηγουμένων, ενημερωμένο για την πράξη του, δεν έδειξε καμία συγχώρεση και επέβαλε μια σφοδρή και αμείλικτη τιμωρία. Στο βιβλίο του «Λέξεις και Φράσεις Παροιμιώδεις», ο Τάκης Νατσούλης αναφέρει τη φοβερή ποινή που του επιβλήθηκε.
Η τιμωρία του Μεθοδίου ήταν σφοδρή και άγρια. Του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα, προκαλώντας του αφόρητους πόνους. Επάνω στα κάρβουνα τοποθέτησαν ένα ωμό ψάρι, το οποίο άρχισε να ψήνεται από την καυτή φωτιά. Ο μοναχός υπέφερε ανείπωτα από την αργή και βασανιστική διαδικασία, και μετά από ώρες φρικτών πόνων, πέθανε από τις φρικτές συνέπειες της τιμωρίας του. Η ιστορία αυτή, εκτός από τη δραματική της διάσταση, έγινε αργότερα αφορμή για τη γέννηση της φράσης «Μου ‘ψησε το ψάρι στα χείλη», η οποία σήμερα χρησιμοποιείται για να εκφράσει τη στιγμή που κάποιος, μετά από μια πράξη του, έρχεται αντιμέτωπος με τις αναπόφευκτες και συχνά σοβαρές συνέπειες αυτής.
Αυτή η τραγική ιστορία του Μεθόδιου, εκτός από την ιστορική της αξία, αποτελεί και μια ισχυρή υπενθύμιση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η παράβαση των κανόνων και της πειθαρχίας, καθώς και του πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η υπερβολική επιθυμία για ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών, ακόμα και όταν αυτή φαίνεται αθώα ή ακίνδυνη στην αρχή.
ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ